ROBERT PLANT, Bir portre, Led Zeppelin Efsanesi ve Efsanevi Bir Güzellik

“Bu kadar güzel olmaya hakkın yok” derdi, beğendiği kızlara, onlu yaşlarların başındayken çok sevdiğim bir arkadaşım. Hayatımda bu cümleyi sarf edebileceğim biriyle hiç karşılaşmamıştım daha önce. 

Tarih boyunca pek çok güzelle, ya da hatta güzeller güzelleriyle karşılaştık. Bir sanat eseri izler gibi hayran hayran izledik mesela, o film yıldızlarını, kadın ya da erkek fark etmez. Ama hiç bu cümle belirmemişti zihnimde. “Bu kadar güzel olmaya hakkın yok”. 

Belki sadece şarkı söylerkendi o kadar güzel. Belki o, şarkısı, efsanevi sesi ve yorumu ve sahnesi ile bir bütündü, ama işte onu bir konser videosunda izlerken onlu yaşlarımda duyduğum bu cümle ilk kez, hafızamın derin çekmecelerinden kendiliğinden çıkmasına neden oldu, Robert Plant, "Bu kadar güzel olmaya hakkın yok!"

"I'm Robert Plant and I'm the greatest rock'n'roll singer in the world"

Bu fotoğrafın çekildiği gün, kendisi bir gazeteciye: 
"Ben Robert Plant ve ben dünyadaki en muhteşem Rock'n Roll şarkıcısıyım"
demiş.
Robert Plant: 25 Şubat 1972, Auckland, Yeni Zelanda

Onun hakkında okuduğum onlarca makaleden birinde geçtiği üzere “68 kuşağı iseniz ve kadınsanız ve rock sevdalısı iseniz muhtemelen Robert Plant’ın cazibesine kapılıp gittiniz”. Başka bir makalede başka bir yazar şunu söylüyor: “Her zaman dehşetle şaşırmışımdır, Robert Plant nasıl aynı anda hem bu kadar androjen hem de bu kadar maskülen olabiliyor”. Ve videoların altında “Gelmiş geçmiş en çekici erkek olduğuna” dair onlarca yorum. “Evrendeki en güzel yaratık”, “Onunla 20 dakika birlikte olmak için evimi, arabamı, neyim varsa verirdim” gibi.

Bu kadar güzel olmaya hakkı olmayan Robert, kutsal 70’li yıllarda şarkılarını söyleyip,  gerdan kırıp, saçını savurup, on binleri baştan çıkaracak şekilde gülümseyip, süzerek, bin bir perde sesiyle kendinden geçirdi.

Peki bir ömür, böyle güzel olunca, nasıl yaşanırdı?

İşin aslı “hakkı olmayan güzelliğin” bedelini çok ağır, ama çok ağır ödemiş gibi görünüyor.

20 Ağustos 1948’de Bromwich, Staffordshire, İngiltere’de başlamış Robert’in yaşamı. Onlu yaşlarının daha başlarında koyu bir blues ve ayrıca koyu bir Elvis Presley hayranı imiş. (O Elvis sonradan Robert’in anlattığına göre Mayıs 1974’te,  “Kim bu biletleri benden hızlı satılıp tükenen gençler, getirin bakayım” deyip oteldeki süitine tanışmak için çağıracaktı. “Bizi tanımak istemişti -ve aslında biz de kendimizi tanımak istiyorduk-” diyor gülerek.  Bu tanışmada ayrıca Elvis Robert’e kendisinin en sevdiği parçasının hangisi olduğunu soracak, sonradan Robert’i kapıdan uğurlarken onunla spontane olarak o şarkının düetini de yapacaktı).

Robert 16 yaşına geldiğinde artık müzik aşkı her şeyin ötesine geçer ve ailesinin kırmayarak girmiş olduğu muhasebe okulunu bırakıp, evini de terk edip tam zamanlı olarak kendini müziğe adar.  Blues söyleme fırsatı bulduğu birkaç gruptan sonra, “Band of Joy” u kurar. (50 yıl sonraki bir röportajında “Band of Joy için; “İnsan 17-18 yaşındayken dünyayı değiştirebileceğini sanıyor” diyor, röportaj videosunun altında bir yorum ise: “18 yaşındayken dünyayı değiştireceğini düşünmüş, 23 yaşına geldiğinde çoktan değiştirmiş”.

Kutsal 1968’de Robert 20 yaşında iken kuruldu Led Zeppelin . Grubun kurucusu ve tüm zamanların en iyi gitaristlerinden olan Jimmy Page yeni bir grup kurma hazırlıklarında iken, solist aramasını bu kadar güzel olmaya hakkı olmayan Robert’i bularak sonlandırdı. Jimmy Page kendisine Robert'i gidip dinlemesini tavsiye eden müzisyene "Nasıl bir tip?" diye sorduğunda da şu cevabı almıştı "Yunan Tanrıları gibi. Ama bunun ne önemi var tanrı aşkına, esas sesini dinlemelisin". İşte 1968 Temmuzunun son günlerinde Jimmy Page menajeriyle Londra'dan yollara düşüp Birmingham'a gelip bir okul partisinde Robert'i dinlediğinde aklına hemen şu düşüncenin geldiğini söylüyor "Bu çocuğun bu güne kadar dünya çapında bir şöhret olmaması imkansız. Acaba engel neydi? Kötü huylu ve geçimsiz biri mi? Ruhsal bir rahatsızlığı falan mı var?" Ancak öyle değildi ve Rock tarihinin en muhteşem solist-gitarist ikilisinin doğuşu idi o günkü karşılaşma. 

Jimmy Page - Robert Plant

Sonradan bir 1975 röportajında Robert şöyle söyleyecekti "Artık Jimmy ile birçok bakımdan tek kişi haline geldik" "The two of us are almost umbilically attached in some strange way and have been down the years. And that's survived everything from the time I was 19 to now". 

Rock'un "Golden God"ı olarak anılacak, Led Zeppelin'in parlak yıldızı olarak sahnenin önünde yer alacak olan Robert'in nasıl doğuştan star olduğunu bir de yolu kesişmiş olanlardan dinleyelim: 

"Robert Plant'ı ilk kez 66/67 yıllarında çalıştığım benzin istasyonunda gördüm. Babası ona bayıldığı bir Morris Minor almıştı. Gerçekten çok sıcak kanlı ve ömrümde o zamana kadar ve şimdiye kadar gördüğüm en karizmatik insandı. Sonradan gruplarda solist olarak yer aldı. Gerisi tarihi olaylar zinciri zaten. Jimmy Page ve menejeri Peter Grant gelip onu gördüler."

Robert Plant, 1965, Okul zamanı

Okul arkadaşı Gary Tolley: "Rob çok yakışıklıydı ve daima olan biten her şeyin merkezinde yer alırdı. Onda bir şey vardı. Karizma sanırım. Okul üniforması giyerdi ama bir şekilde asla diğer öğrencilerle aynı görünmezdi. Robert alnındaki buklelerle ve dönmüş yakalarıyla salonuna girerdi ve siz bütün öğretmen ve sınıf başkanlarının gözlerinin parladığını görebilirdiniz."

Aynı döneme tanıklık eden Paul Rodgers 'da (Free ve Bad Company vokalisti) şöyle anlatıyor: "Robert'i Free ile çalıştığım sırada Birmingham'da tanıdım. Her şeyi ile mükemmeldi, her şeyi vardı. Saçlar, çekicilik. Tek eksiği bir grup idi. Ve o grup da onun ayağına geldi". 

Al Atkins de şöyle anlatıyor: "Robert'in kökü her zaman Blues olmuştur. Onunla Blues hakkında konuştuğunuzda ne kadar derin bilgisi ve kültürü olduğunu anlardınız. Blues hakkında her şeyi bilir. Onunla bu konuda hiçbir şekilde tartışmaya giremezsiniz ve bu kadar bilgiyi nasıl edindiğine hayret ederdiniz"

1963'te 15 yaşındayken solistliğini yaptığı The Jurymen'in gitaristi John Dudley "Rob, bizim hiç bilmediğimiz bir müzikle çok ilgiliydi. Yani, Tanrı aşkına, Blues hakkında bu kadar bilgiyi nereden edinmişti hiç bilmiyorum. Örneğin Sonny Boy gibi Blues sanatçıları hakkında sonsuza dek konuşabilirdi"

O dönem için kendisini şöyle anlatıyor; "Blues dinler, Kafka, Camus ve Sartre okurdum" "Savaştan yeni çıkmış, fazla gösterişli olmayan İngiltere'de kendime bir çıkış yolu bulmak zorundaydım. Ve buldum" 

Robert grup kurulurken Jimmy Page'e Band Of Joy’da beraber olduğu ve hep "kardeşim" diye söz ettiği, sonradan tarihin en iyi davulcusu olarak anılacak olan John Bonham’ı teklif etti. Ve grup, malum 1969’da patladı. Şu anda birçok otorite bütün zamanların en iyi rock/hard rock grubu olarak nitelendiriyor. Grupla ilgili benzer yorumlardan biri şöyle: “7 Eylül 1968’de John Bonham, John Paul Jones, Jimmy Page ve Robert Plant, Gladsaxe, Danimarka’da ilk kez birlikte sahne aldılar. Grup aynı ay daha sonra, ilk çıkış albümleri LED ZEPPELIN’in kaydına başlamak için stüdyoya girecek ve Rock’n Roll bir daha asla eskisi gibi olmayacaktı” 

Led Zeppelin 1968

Kendisiyle yeni yapılmış olan bir röportajında. “O grupla başladığımızda, o günlerde, onlu yaşlarımı henüz geçmiştim. Ve birlikte çaldığımız o çocuklar olabilecek en muhteşem müzisyenlerdi. Bol enerji vardı, kendini dışa vurma vardı ve hatta bazen fazlasıyla cafcaflı olmak vardı. O zamanki ortam öyleydi, her şeyin çok fazlası vardı” diyor. Grubun sürekli devam eden başarısının ana faktörünün ne olduğu sorulduğunda “Dördümüzün beraber yaratma sürecindeki coşkusu, heyecanı, birlikte olmanın mutluğu" diyor. "Biz eğlendiğimiz için insanları da eğlendirdik". “Biraz safça bulabilirsiniz, çünkü şimdilerde eğlence piyasasında her şey planlı olarak yapılandırmakta, oyun kurallarına göre oynanmakta. Ama biz hiç oyunun kuralına göre planlamıyorduk, bir şeyleri planlamadık. Yaptığımız şey sadece konserlere çıkmaktı, sonra konserler giderek büyüdü, kalabalıklar giderek büyüdü ve biz giderek daha çok eğlendik” (Yani işte ilk ağza göre Led Zeppelin efsanesi bu kadar basitmiş).

Robert, 1968’de, grubun oluştuğu dönemde, 20 yaşında iken, İngiltere'deki ilk turları sırasında, bir konser sonrası, aynı mekanda evlendi (9 Kasım 1968). Ve dünyalar güzeli 2 de çocuğu oldu. Önce kızı, 1968'de Robert 20 yaşında iken, sonra oğlu 1972'de, Robert 23 yaşında iken. 19-29 gibi erken bir yaş onun güzelliğinin, baş döndürücü şöhretinin, baştan çıkarıcılığının, “Altın Tanrı”lığın tavan yaptığı yıllar. 

Mart 1975'te Amerika'da kaldığı bir otelin balkonunda gazeteciye poz verirken kollarını açıp “Ben Altın Tanrıyım” diye bağırdığı yıllar. Sonradan 2012’de Annual Kennedy Center Honors’da Led Zeppelin’e “Bütün Zamanların En İyi Rock Grubu” ödülü verilirken, sunucu Robert Plant için “O tam felaket bir baştan çıkarıcıydı” ifadesini kullanıyor.

“Bu kadar güzel olmaya hakkı olmayan Robert” hayatta ilk ve diğerlerine göre hafif kalacak darbesini 4 Ağustos 1975'te , 27 yaşındayken Rodos’ta tatil sırasında, karısı ve çocuklarıyla geçirdiği trafik kazası ile yaşıyor. Neredeyse 27’liler kulübüne (Hepsi 27 yaşında ölen Rock ağırlıklı müzisyenler) dâhil olmasına ramak kalan bu kaza sonrası aylarca tekerlekli sandalyeye mahkûm kalıyor. Konserler, yeni albüm kayıtları, hepsi sekteye uğruyor. Jimmy Page "Hepimiz Robert'in bir daha ayağa kalkıp kalkamayacağı konusunda endişeliydik" diye anlatıyor o günleri. Sonradan Presence albümünü hazırlarken de stüdyoya tekerlekli sandalye ile giriyor. Tam iyileşmesi de 2 seneyi buluyorsa da grup 1976’da turnelerine, konserlerine devam ediyor.

Hayatının ikinci ve esas trajedisi 2 yıl sonra geliyor. Ki aslında Robert o yıllarda hem sahnede hem ailesiyle olan fotoğraflarda dünyanın en mutlu insanı olarak görünürken, hele ki oğluyla oynarken. Kucağında, omzunda, sırtında pozlar verirken.

İşte o oğlan, 1977 Temmuzunda, Robert 29 yaşında iken, Led Zeppelin bir Amerika turnesinde, yeni vardıkları bir şehirde, bir otele giriş yaparken, karısından gelen bir telefonla haberini aldığı şekilde, 5 yaşında, bir “mide virüsü” hastalığı ile aniden ölüyor.

Robert –evladını kaybeden her ebeveyn gibi- dağılıyor, mahvoluyor. Ve müziği, eğlenceli hayatı, sahne ışıklarını bırakma kararı alıyor. Bu en zor zamanında yanında olan, ona sonsuz destek veren “en iyi dostumdu, kardeşimdi” dediği, grubun kuruluşunda kendi arkadaşı olarak gruba kattığı ve tüm zamanların en iyi davulcusu kabul edilen John Bonham. Bu dost onu grubu bırakmaktan da uzun bir çabayla vazgeçiriyor. Ve ancak bir yıl sonra, Jimy Page’in anlattığına göre, Robert tekrar ortaya çıkmaya karar verebiliyor ve grup provalara tekrar başlıyor. Grubun 1979’da çıkan “In Through the Out Door” albümünde yer alan “All My Love” isimli parça Robert’in ölen oğlu için yazdığı parça. Ve söyleyişindeki keder gerçekten göz yaşartıcı. Daha sonra yaptığı solo çalışmalar sırasında 1992'de çıkardığı "I Believe"i de oğlu için yazar. Şarkının sözleri Robert'in acısının aslında sonsuza dek sürmekte olduğunun göstergesi. 

İşte Robert, oğlunu kaybettiği, 77’den sonra bambaşka biri oluyor. Şöyle anlatıyor olanı “Çocuğum ölmüştü, her şey değişmişti. Oğlan çocuğu devrim sona ermişti 29 yaşındaydım ve yerle bir olmuştum. Biraz zamanından önce olmuştu, ama işte olan tümüyle buydu. Bitmişti. Ondan sonra her ne olacaksa farklı olacaktı. Ve öyle oldu”.

Evet, aslında o 77 yılına, oğlunun ölümüne kadar tam bir şımarık oğlan çocuğu imiş. 70’lerin imza tanımı “sex-drug and rock&roll” her Rock grubu için geçerliydi. Led Zeppelin altın çağındaydı. Özel jetleri ile devamlı dolaştıkları konser turnelerindeydiler. 

Ki bu kadar güzel olmaya hakkı olmayan Robert ise Zeppelin’in adeta güzellik vitrini idi, statlar dolusu kalabalığı baştan çıkarma amaçlı bir güzellik, efsane sesinin ve yorumun yanı sıra tabii. Bu güzellik “groupie” lerin de en gözde hedefi yapmıştı onu. (Groupie, Rock gruplarına turnelerde eşlik eden kızlar idi. Yani, onlarla birlikte olmak için kuyruğa giren hayranları idi.) Bu kızlar genelde bir gece kulübünde grup elemanları ile tanışır, beğenilenler davet alınırdı ve turnenin sonuna kadar o grup ile seyahat eder, otellerde onlarla kalırlardı. Mesela Tom Jones “Yılda 250 kızla birlikte olduğunu” söylerken, işte bu groupie’lerden söz ediyordu.  Yani Robert, şöhretin, çekiciliğinin, yaramaz oğlan çocukluğunun zirvesindeyken hayatının trajedisi ile karşılaşmıştı ve bu onu sonsuza dek değiştirmişti.



Kasım 2016 röportajında: "Her şeyi bırakıp eve koştum. Kendim, o zamanki eşim ve kızımız sekiz yaşındaki Carmen ile her gün uğraşarak sağlam kalmaya çalışıyoduk. Ama medya bize hücum etti. Hatta eve girmeye çalıştılar. "Her şey bu hale nasıl geldi" diye düşündüm. Yaşam, müzik ve her şeyin tılsımı yok olmuştu. Ve belli oranda  da asla geri gelmedi. Her çeşit keyif verici maddeyi bıraktım. Bildiğim tek şey, grupla işim bitmişti ve öğretmen olmak için eğitim alacaktım. Tek istediğim çocukların neşelerine yakın olmaktı. Beni müziğe devam etmeye teşvik eden Bonzo ve karısı oldu."

Oğlunun trajik ölümünden ancak bir yıl sonra toparlanıp tekrar müziğine dönebildikten sonra yaşam ona üçüncü darbeyi vurmakta gecikmiyor. O “en iyi dostu”, “kardeşi” olan, 
grubun davulcusu John Bonham, 25 Eylül 1980’de aşırı doz alkol sonucunda uykusunda boğularak vefat ediyor. Ve Led Zeppelin 2 ay sonra bir basın bildirisi ile artık devam etmeyeceğini dünyaya duyuruyor. Şimdilerde hala yapılan röportajlarda “Yeni bir davulcuyla devam edemez miydiniz” sorusuna, “ O grup Led Zeppelin olmazdı” yanıtını veriyor. Zaten Bonham’sız bir grubun artık Led Zeppelin olmayacağı konusunda bütün grup üyeleri hemfikir.

Ve efsanevi grup, tarihe ciddi, derin bir iz bırakarak, 1980 yılında bu şekilde sona eriyor.

Ancak Bonzo'nun trajik ölümünün travmasını atlatamıyor Robert. Çok sonra anllatığına göre, Led Zeppelin'e ait ne varsa yaşamından silmek istiyor. Önce de saçlarını kesiyor. Takılarını atıyor, giyimini değiştiriyor. 2 yıl boyunca hiç Zeppelin dinlemiyor. 2 yıl sonra, kızının bir müzisyen bir arkadaşının gelip Black Dog için yaptığı bir yoruma sinirlenip, o yoruma cevap vermek için açıp dinletiyor. Sonra oturup bütün albümü baştan sona dinliyor. O anda hayatta istediği şeyin şarkı söylemek olduğunu anlıyor. "Ama Led Zeppelin ile değil". Ve ondan sonra bambaşka bir tarzda solo kariyerine başlıyor. Ve önce küçük barlarda, tanınmayacak bir şekilde, kendi değimiyle "secretly" şarkı söylemeye başlıyor. (Ki ben de tam bu noktada çok şaşırıyorum, İngiltere'de küçük bir barda seyirci olsanız sahneye çıkanın Led Zeppelin'in solisti olduğunu nasıl anlamazsınız, neyse) 

80’den sonra Led Zeppelin olarak bir araya geldikleri ender birkaç etkinlikte o dönemin parçalarını gönülsüzce söylediği yazıyor birçok kaynakta. Bazen grup arkadaşlarının zorlamasıyla. Hele grubun imza parçası “Stairway to Heaven”i ki bugün hala her jenerasyondan Rock sevdalılarının hayranlıkla dinlediği, bazılarınca tüm zamanların en iyi Rock parçası olarak nitelendirilen parçasını da en gönülsüz şekilde söylüyor. 

Grup son bir kez 2007’de Ahmet Ertegün için yeniden bir araya geldi. Londra'daki konser için bütün dünyadan 20 Milyon bilet talebi ile.

Jimmy Page’in davulcu olarak 80’de kaybettikleri John Bohnam’ın yerine oğlunu alarak grubu tekrar bir araya getirme çabaları oluyor. Ancak Robert bu birleşmeyi tümüyle reddediyor ve hala etmekte. “Çünkü” diyor “John bizim bir parçamızdı ve dördümüz çok çok özel bir durumu paylaştık.” Başka bir röportajda Led Zeppelin’e olan gönülsüzlüğünü bir de şöyle açıklıyor: “Led Zeppelin’in solisti olmak demek spesifik olarak bir rock and roll şarkıcısı olmayı gerektir. Ama artık bu benim olmadığım bir şey.  Ben sadece bir şarkıcıyım. O eski şarkıların sözleri de tümüyle genç bir adama ait”. (Çünkü grubun parçalarının söz yazarı ağırlıklı olarak bu kadar güzel olmaya hakkı olmayan Robert idi) “Grup olgunlaştıkça yazdıklarının giderek daha iyi olduğunu düşünmesine rağmen”. Ayrıca yine Zeppelin’in yeniden birleşmesi ile ilgili olarak “Bir grup canı sıkılmış yaşlı adam olarak,  etrafta Rolling Stone’un arkasından gezerek, asla turnelere çıkmamaları gerektiğini” söylüyor : ). Yeni grubundan ve yaptığı müzikten çok memnun, çok mutlu. “Belki artık kız bluzları giymiyorum ama o zamanki müzik tutkum aynı şekilde devam ediyor” diyor. “Artık bağırmadan şarkı söylemeyi seviyorum, etrafta yeteri kadar ve çok güzel keman sesleri var zaten”.

“Bu kadar güzel olmaya hakkı olmayan” Robert, o güzelliğini ve belki de o güzellikle ilintili yıllarını paketleyip kaldırmış. Muhtemelen, 19-29 yaş aralığını kendi aşırılık yılları olarak görüyor ki bir röportajında oğlunu kaybettiği 77 yılında drug ve kokaini tümüyle bıraktığını söylüyor. (60 lı-70 li yılların rockçuları ve çiçek çocukları için çok yabancı kavramlar değildi tabii bunlar) 19-29 yaş aralığında çekilmiş oldukça marjinal durumları yansıtan fotoğrafları da var. Bütün aşırılıklara, bu yaşadıklarından sonra son vermiş. Şöyle diyor bir röportajında: “Öncelikle 1975’te geçirdiğim kaza ve sonra 5 yaşındaki oğlumu 1977’te kaybettikten sonra, ben artık aynı kişi değildim.”

Şimdilerde o bambaşka bir müziği, bambaşka bir grupla yapmakta. Led Zeppelin’in tekrar bir araya gelmesi sorularını da 

hep “İnsanlar hayatta ileri gitmeli, dönüp geçmişi tekrarlamamalı” diye geçiştiriyor ve muhtemelen o “haksız güzellikteki” yıllarını çok fazla özlemiyor. O her daim baştan çıkarmaya yönelik hınzır gülümsemesinin yerini şimdilerde onlarca yılın, zaman zaman çılgın yaşanmışlığın izlerini taşıyan olgun ve bilge bakışlar almış. Ama yine de kendisiyle yapılan çokça röportajlardan birinde raportörün sorduğu “Şimdi o eski sahnelerinizdeki videolarda kendinizi izlerken, o yıllardaki halinizle nasıl bir bağlantı hissediyorsunuz” sorusunu omuzunu silkerek, “Same guy” diye yanıtlıyor. “Aynı kişiyiz”. Yakın geçmişteki bir röportajında da “Şimdi o zamanki sahnelerimi izlemek çok ilginç. O çocuğa baktığımda o gecenin sonunda nasıl, neler hissettiğini merak ediyorum” diyor. Röportajı yapan soruyor: “Çocuk derken, o sen olan çocuk mu?”, Gülümseyerek “Evet”, “Gerçekten mi, onun ne hissettiğini bilmiyor musun?” Gülerek “I can not imagine” diyor.

Robert Plant efsane grubun efsane solisti olduğu bir sırada, çok sevdiği oğlunu ve hayattaki “en yakın dostunu ve kardeşini” kaybetmenin travmasını yaşadıktan sonra, dünyanın ona verdiği “Rock Tanrısı” sıfatını da gözünü kırpmadan arkasında bırakarak ve neredeyse bir daha anmak istemeyerek, çok değişik bir yaşama geçmiş.

Bu kadar güzel olmaya hakkın var mıydı, çocuk?

*******

Led Zeppelin Türk Facebook: https://www.facebook.com/groups/turkledzeppelin/

*******************

***********************

Bonus: Stairway to Heaven  (Basın çalsın) 

---